Larchers nieuwste symfonie: over toppen, en door diepe dalen
Chef-dirigent Karina Canellakis gaat met Thomas Larcher het gevecht met de elementen aan. Op 25 september 2021 beklimmen zij en pianist Paul Lewis ook de toppen van Brahms’ meesterlijke Eerste pianoconcert.
Strijd met de natuur
Als Oostenrijker, opgegroeid in de Alpen, is Thomas Larcher zeer vertrouwd met de bergen. Hij vindt er inspiratie en troost, maar is zich tegelijkertijd altijd bewust van het gevaar dat op een helling kan schuilen. Toen op 9 maar 2019 de jonge Britse bergbeklimmer Tom Ballard op de flanken van de Nanga Parbat in de Himalaya zijn einde vond, niet ver van de K2 waar diens moeder al was om het leven was gekomen, hoorde Larcher in de ongelijke strijd tussen mens en natuur een symfonie.
‘A line above the sky’
‘A line above the sky’ – het is de titel van een hachelijke reeks bergbeklimmingen die Ballard in 2015 in de Dolomieten ondernam, en zo noemde Larcher zijn Derde symfonie. “Voor mij schuilt achter de uitdrukking ‘A line above the sky’ ook het verlangen naar de droom van een verlicht leven, een leven in het licht,” schrijft de componist in zijn toelichting: “een leven dat de bergen omarmt, deze stille giganten die ons observeren en begrijpelijkerwijs geen begrip hebben voor onze gekke acties. (…) Ikzelf heb de beste uren van mijn leven op en tussen de bergen doorgebracht. Hun bestaan heeft me geïnspireerd, verlicht en getroost. (…) Het is lastig een verklaring te vinden voor het feit dat sommige mensen zulke extreme ervaringen opzoeken, risico’s nemen als Tom Ballard die midden in de winter de Nanga Parbat beklom en aldaar zijn dood vond. Persoonlijk ben ik meerdere malen in de bergen aan de dood ontsnapt. Zulke gedachten gingen tijdens het componeren van deze symfonie door mijn hoofd. Op deze wijze is zij een ‘testimony of the intensity of life’ geworden – in het eerste deel; en een ‘Trauermusik’ in het tweede.”
Traditie en vernieuwing
Thomas Larcher is geen onbekende meer in het Nederlandse muziekleven. In coronatijd was hij composer in residence in Het Concertgebouw, en al sinds 2008 schreef hij hij ook werken voor de NTR ZaterdagMatinee. Wie vorig Matineeseizoen via de radio of het internet zijn Pianoconcert heeft kunnen meebeleven, of eerder zijn Tweede symfonie ‘Kenotaph’ of Alle Tage heeft gehoord, weet dat Larcher de traditie nooit helemaal loslaat. Een beschrijving als ‘Trauermusik’ lijkt al te verwijzen naar de romantiek, naar zijn landgenoot Mahler, en ook ‘pre-moderne’ genretitels als symfonie, pianoconcert of opera schuwt hij niet. Tegelijkertijd ontlokt hij het orkest steevast werkelijk ongehoorde klankkleuren. “Het traditionele orkest is dringend toe aan verandering”, aldus Larcher daarover. “Het moet openstaan voor andere dan de gangbare instrumenten, anders zal het eindigen als een wonderschone gebalsemde mummie.”
Je kunt altijd een stap verder. Geniet zaterdag 25 september van de haast roekeloos bereikte vergezichten!
NTR ZaterdagMatinee 25 september 2021, 14.15 uur
Concertgebouw, Amsterdam
Radio Filharmonisch Orkest
Karina Canellakis dirigent
Paul Lewis piano
LARCHER Derde symfonie ‘A line above the sky’ (opdrachtwerk Concertgebouw Fonds voor NTR ZaterdagMatinee en Radio Filharmonisch Orkest, Symphonieorchester Vorarlberg, Sveriges Radios Symfoniorkester, Filharmonie Brno, City of Birmingham Symphony Orchestra en Orquesta Sinfónica y León – wereldpremière)
BRAHMS Eerste pianoconcert
Larcher in de Matinee
01-03-2008 Nocturne – Insomnia (opdrachtwerk ZaterdagMatinee – wereldpremière)
23-01-2010 Vioolconcert (opdrachtwerk ZaterdagMatinee, Radio-Symphonieorchester Wien, Deutsche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern – Nederlandse première)
11-02-2012 Böse Zellen (Nederlandse première)
18-01-2014 Larcher Dubbelconcert voor viool, cello en orkest (Nederlandse première)
11-04-2015 Alle Tage, symfonie voor bariton en orkest (opdrachtwerk NTR ZaterdagMatinee, Gewandhausorchester Leipzig en National Symphony Orchestra Washington – wereldpremière)
30-09-2017 Tweede symfonie ‘Kenotaph’ (Nederlandse première)
22-05-2021 Pianoconcert (opdrachtwerk Česká filharmonie, Wiener Konzerthaus, NTR ZaterdagMatinee, BBC Radio 3, DR Sinfoniorkestret, Berliner Philharmoniker en Bergen Filharmoniske Orkester – wereldpremière)
25-09-2021 Derde symfonie ‘A line above the sky’ (opdrachtwerk Concertgebouw Fonds voor NTR ZaterdagMatinee en Radio Filharmonisch Orkest, Symphonieorchester Vorarlberg, Sveriges Radios Symfoniorkester, Filharmonie Brno, City of Birmingham Symphony Orchestra en Orquesta Sinfónica y León – wereldpremière)
